XXX (1982)

OPIS PRACY:
Janusz Orbitowski był krakowskim malarzem-abstrakcjonistą, tworzył zwykle kompozycje geometryczne. Artysta jest szczególnie znany ze swoich fakturalnych, jasnych, monochromatycznych prac, jednak ma on w swoim dorobku również obrazy wielobarwne, które wskazują na wrażliwość malarza na zagadnienia kolorystyczne.  Prezentowana praca należy właśnie do tej drugiej grupy.
W obrazie "XXX" z 1982 roku Janusz Orbitowski wykreślił dwa kontrastujące ze sobą ciemne pola (szare i niebieskie), na których umieścił rzędy niewielkich prostokątów ukazujących stopniowe przechodzenie barw znajdujących się w tle pól do bieli. Kompozycja jest zbudowana w oparciu o linie diagonalnych, co wpływa na dynamizm całości.

Bożena Kowalska o cyklu "Kompozycji przestrzennych", do którego formuły Janusz Orbitowski powrócił poniekąd na przełomie lat 70. i 80.:
"Są to regularne, drobne struktury, ściśle wypełniające całą powierzchnię obrazu: kwadraty lub wydłużone prostokąty, wyznaczone i malowane z grawerską precyzją i czystością. Jedne z tych kompozycji bywają chromatyczne, inne achromatyczne, ale problem światła rozwiązywany w nich jest zawsze za pomocą budowania stref o różnych odcieniach lub różnym nasyceniu tej samej barwy, czy jest to czerwień, błękit, czy też szarość. Przy tym każdy podstawowy moduł kompozycyjny - mały kwadrat lub prostokąt - z zasady jest jednolity w kolorze. Obowiązuje go też, z siatki podziału wynikające, ścisłe ustawienie w pionie lub poziomie. Monotonnej, rytmicznej strukturze form modularnych przeciwstawiają się zmienne obszary nasilających się rozświetleń lub ściemnień [...]. Wykorzystane tu zjawisko irradiacji stwarza pozór wypukłości jednej formy romboidalnej lub eliptycznej, a nieuchwytność i złudność ślizgającego się po płaszczyźnie i emanującego z niej światła sprawia wrażenie ruchu."

[Cyt. za: Bożena Kowalska, Janusz Orbitowski. Poeta przestrzennych rytmów, Kraków 2022, s. 30-32.]