XXXIX Aukcja Dzieł Sztuki (27 VIII 2024)

OPIS PRACY:
Oferowany obraz Wlastimila Hofmana przedstawia na pierwszym planie półpostać kobiety – sybilli w stylizowanym na antyk kostiumie złożonym z czarnego nakrycia głowy, luźnej szaty koloru śliwkowego i czarnego płaszcza spiętego na piersi ozdobną fibulą. Postać wieszczki, w przeciwieństwie do przeważającej w historii sztuki ikonografii, została ukazana jako starsza kobieta o siwych włosach i poważnej twarzy, na której widać oznaki wieku. Może być to odniesienie do Owidiusza, który zapisał historię opowiedzianą Eneaszowi przez Sybillę Kumańską - ta poprosiła Apolla o długie życie, zapomniawszy życzyć sobie przy tym wiecznej młodości. Sybilla w lewej ręce trzyma swój atrybut – zwój przepowiedni, prawą zaś uniosła, jak gdyby wskazując w stronę rękopisu lub w geście przemowy. W tle widoczne są skały, nad którymi rozciąga się zachmurzone niebo. Po lewej stronie kompozycji artysta umieścił zwróconą twarzą ku ziemi, wycieńczoną nagą postać o długich blond włosach. Nad nią unoszą się dwa orły – czarny i brązowy. Scena ta przywodzi na myśl kilka mitycznych opowieści: opowieść o królewiczu trojańskim Ganimedesie, porwanym przez orła (Zeusa) na Olimp, historię Prometeusza, skazanego na wieczne tortury za stworzenie człowieka i przekazanie mu ognia lub moment spotkania się dwóch wysłanych przez Zeusa ptaków, mających za zadanie wyznaczyć omphalos, miejsce pobytu Pytii, wyroczni delfickiej.
Symboliczne obrazy Wlastimila Hofmana są często niezwykle poetyckie w wyrazie. Liryka stanowiła zresztą ważną inspirację w malarskiej twórczości artysty, który nie tylko czytał, ale i również sam pisał wiersze (por. tomik Poprzez ciernie do wolności). Poetycką bazą dla niniejszej kompozycji był utwór Adama Asnyka Daremne żale - fragment pierwszej strofy wiersza ("[…] Przeżytych kształtów żaden cud | Nie wróci do istnienia.") został zapisany ręką Wlastimila Hofmana na odwrocie obrazu. Adam Asnyk (1838-1897) był jednym z czołowych polskich literatów końca XIX wieku, człowiekiem aktywnym w wielu dziedzinach, obracającym się również w środowisku artystów-plastyków (był np. przyjacielem mistrza Hofmana - Jacka Malczewskiego, który uwiecznił wizerunek poety w dwóch swoich pracach). Twórczość Adama Asnyka, obok dzieł Juliusza Słowackiego, stanowiła najczęstszą poetycką inspirację dla obrazów Wlastimila Hofmana.
Prezentowany obraz stanowi środkową część tryptyku, na ten moment nie został zidentyfikowany pierwotny zamysł malarza, nie są znane pozostałe dwie części mające za zadanie flankować oferowaną "Przepowiednię", trudno więc jest dokonać całościowej interpretacji dzieła. Konwencja tryptyku odegrała duże znaczenie w dorobku twórczym Wlastimila Hofmana, malarz przedstawiał w tym (typowym raczej dla malarstwa ołtarzowego) układzie zarówno motywy religijne, jak i symboliczne, a nawet portrety.

Obraz "Przepowiednia" należy rozpatrywać łącząc warstwę malarską z przywołanym pędzlem artysty cytatem z wiersza Adama Asnyka. Głównym tematem obrazu jest więc przemijanie, nieuchronność upływu czasu oraz konsekwencji dokonanych czynów. W kompozycji czas dosięgnął nawet wieszczkę, jej wiek jednak świadczy również o mądrości. Od przemijania nie ma ucieczki, świat nie daje również szansy powrotu do przeszłości, to co minęło, nigdy nie wróci. Dobrym wyborem jest więc zwrócenie się w kierunku przyszłości, kontynuowanie drogi, którą zaplanował dla nas los.