Blog

Martwa natura z kwiatami w twórczości Leona Wyczółkowskiego. Analiza dzieł sztuki na przykładzie obrazu "Anemony" (1909)

Zapraszamy do lektury artykułu na temat martwych natur w obrazach Leona Wyczółkowskiego.

W dorobku artystycznym Leona Wyczółkowskiego odnaleźć można wiele dekoracyjnych martwych natur, w których najczęściej rolę głównego bohatera odgrywają bukiety kwiatów – zwykle róż lub właśnie anemonów. Większość tego typu kompozycji powstała w latach 1903-1911, kiedy to w twórczości malarza – zgodnie zresztą z dosyć powszechnie panującym trendem - najsilniej dochodziły do głosu wpływy sztuki dalekowschodniej.

"Anemony" namalowane zostały przez Leona Wyczółkowskiego za pomocą linii i płaskiej plamy barwnej. Skupiony po jednej, w tym przypadku prawej stronie ciężar oszczędnej kompozycji jest wynikiem inspiracji drzeworytem japońskim. Delikatne, szaroperłowe tło kontrastujące z żywą kolorystyką kwiatów pozwoliło artyście oddać ich świeżość i piękno. Szklany, lekko zielonkawy wazon pojawia się również w innych pracach Leona Wyczółkowskiego z podobnego okresu, m.in. w obrazie olejnym "Kwiaty w wazonie" (1909) ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy.

"Anemony" Leona Wyczółkowskiego to dzieło niezwykle interesujące. Zespolone w jedną całość echa secesji i sztuki japońskiej, a przy tym eksperymentalne wykorzystanie papieru tapetowego jako podłoża, nadały pracy ciekawy wyraz formalny oraz znakomite walory estetyczne.

STAN ZACHOWANIA: w podłożu malarskim w siedmiu miejscach widoczne są otwory po przebiciu gwoździami.

Na odwrocie pracy znajduje się opinia dra Kazimierza Buczkowskiego oraz prof. Feliksa Kopery z 1944 roku.

Jak już wspomniano, Leon Wyczółkowski w swojej twórczości wielokrotnie przedstawiał kwiaty. W martwych naturach wykorzystywał przeróżne techniki – od olejnej, przez pastel, aż po dzieła graficzne, zwykle litografie.
Wiele prac o podobnym do prezentowanych "Anemonów" charakterze znajduje się w licznych kolekcjach prywatnych i muzealnych, m.in. w zbiorach Muzeów Narodowych w Krakowie, Warszawie i Poznaniu czy Muzeum Śląskiego w Katowicach (por. niżej). W większości tych dekoracyjnych obrazów i grafik wyczuwalne są opisane już inspiracje sztuką Japonii.

Leon Wyczółkowski przy pracy, 1932
[Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe]

Sprzedane w Krakowskim Domu Aukcyjnym "Anemony" pozostają jednak pod kilkoma względami wyjątkowe na tle prac o podobnej tematyce, chociaż, tak samo, jak w przypadku innych martwych natur, cechują się one dekoracyjnością i realizmem objawiającym się w pozornie niedbałym, naturalnym układzie kompozycji kwiatów.
W kwestii wspomnianej wyjątkowości w pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę na poziom dopracowania ukazanego w "Anemonach" bukietu i wazonu, w którym został on ułożony. Artysta z zachwycającą precyzją, a jednocześnie z imponującą lekkością wyrysował każdy kwiat, szczelnie pokrywając kolorem kolejne elementy bukietu, traktując przy tym z odpowiednią delikatnością anemony usytuowane nieco dalej od widza. Dzięki takiemu opracowaniu Leon Wyczółkowski oddał zarówno ich trójwymiarowość, jak i światłocieniowe oraz barwne niuanse rozłożone na poszczególnych płatkach kwiatów i szklanej powierzchni wazonu.
"Anemony", w przeciwieństwie do znaczącej większości martwych natur Leona Wyczółkowskiego powstałych w pierwszych dwóch dekadach XX wieku, zostały namalowane na jasnym, a przy tym neutralnym tle – wystarczy przyjrzeć się kilku reprodukowanym poniżej obrazom, by dostrzec oczywistą różnicę. W miejsce ciemnych, brązowo-granatowych lub szarawych teł, w których rozpoznać można pofałdowane draperie, okna czy parawany, pojawia się tutaj niemalże jednolite, jasnobeżowe tło. W partii tej artysta z wyczuciem wykorzystał charakter podłoża, jakie stanowi posiadający ciekawą fakturę papier tapetowy. Leon Wyczółkowski urozmaicił tło jedynie delikatnymi pociągnięciami jasnych odcieni pasteli: szarości, fioletów, żółci i beżu, a także ukazał na nim cień rzucany przez kwiaty.
Kolejną cechą, o jakiej warto wspomnieć, jest, co prawda już nie tak wyjątkowa i niespotykana w martwych naturach Leona Wyczółkowskiego, ale wciąż interesująca pod względem artystycznym oszczędność kompozycyjna, która w połączeniu z wyżej wymienionymi cechami czyni z "Anemonów" dzieło znakomite nie tylko w kontekście młodopolskich, pełnych fascynacji Dalekim Wschodem czasów, w których powstało, ale także w kategorii martwych natur w historii sztuki polskiej w ogóle.

Fotografia z wystawy pośmiertnej Leona Wyczółkowskiego zorganizowanej w 1937 roku w gmachu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie
[źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe]

Martwe natury z kwiatami - obrazy Leona Wyczółkowskiego w zbiorach muzealnych, wybrane przykłady:

Leon Wyczółkowski, "Kwiaty w wazonie" (1903), olej, płótno, Muzeum Narodowe w Warszawie
Źródło: Cyfrowe zbiory MNW

Leon Wyczółkowski, "Białe róże" (1908), olej, płótno, Muzeum Śląskie w Katowicach
Źródło: muzeumslaskie.pl

Leon Wyczółkowski, "Kaczeńce" (1909), olej, płótno, Muzeum Narodowe w Krakowie
Źródło: Zbiory cyfrowe MNK

Leon Wyczółkowski, "Żółte chryzantemy w "chińskim" wazonie" (1909), pastel, papier, Muzeum Narodowe w Warszawie
Źródło: Cyfrowe zbiory MNW

Leon Wyczółkowski, "Białe storczyki i begonia" (1910), akwarela, tusz, pastel, papier, Muzeum Narodowe w Warszawie
Źródło: Cyfrowe zbiory MNW

Leon Wyczółkowski, "Maki w wazonie" (1913), pastel, tektura, Muzeum Narodowe w Krakowie
Źródło: Zbiory cyfrowe MNK

Leon Wyczółkowski, "Chryzantemy" (1916), pastel, papier, Muzeum Narodowe w Warszawie
Źródło: Cyfrowe zbiory MNW

Leon Wyczółkowski, "Anemony w wazonie" (po 1924), litografia, papier, Muzeum Narodowe w Warszawie
Źródło: Cyfrowe zbiory MNW

POWRÓT DO OFERTY GALERYJNEJ

powrót do listy wpisów