RUDZKA-CYBISOWA Hanna

HANNA RUDZKA-CYBISOWA - NOTA BIOGRAFICZNA

Hanna Rudzka-Cybisowa urodziła się w Mławie w 1897 roku, zmarła w 1988 roku w Krakowie. Bywa nazywana Pierwszą Damą Polskiego Malarstwa.
W 1917 roku rozpoczęła studia w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych u Miłosza Kotarbińskiego, następnie, po krótkiej przerwie w 1920 roku, kiedy to z powodu trudnej sytuacji materialnej pracowała jako nauczycielka rysunku w gimnazjum żeńskim w Lublinie, od 1921 uczyła się w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni malarstwa Józefa Pankiewicza. Tutaj poznała swojego przyszłego męża - Jana Cybisa. W 1924 roku wraz z pozostałymi uczniami mistrza wyjechała do Paryża doskonalić warsztat i poznawać historię malarstwa we francuskich galeriach sztuki, była współzałożycielką Komitetu Paryskiego. W Paryżu pozostała przez następne 7 lat. Fascynowała się wówczas malarstwem renesansowym, w celach zarobkowych malowała kopie dzieł eksponowanych w Luwrze. W tym okresie uwidaczniają się jeszcze inspiracje francuskim impresjonizmem. Ogromny wpływ na ostateczne ukształtowanie się języka wypowiedzi malarskiej artystki miała sztuka i ideologia jej męża, wspomnianego już klasyka kapizmu, Jana Cybisa.
Cybisowie wrócili do Polski dopiero w 1931 roku, zamieszkali w Krakowie. W 1933 roku ponownie, tym razem na dwa lata, wyjechali do Francji. Po powrocie do Krakowa artystka prowadziła letnie wykłady dla nauczycieli Liceum Krzemienieckiego, dużo malowała. Po II wojnie światowej Hanna Rudzka-Cybisowa została profesorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych – w historii uczelni była pierwszą kobietą na tym stanowisku. W swojej pracy pedagogicznej skupiała się przede wszystkim na propagowaniu koloryzmu w malarstwie. Wykładała aż do 1967 roku.

Twórczość Hanny Rudzkiej-Cybisowej obejmuje pejzaże, martwe natury i portrety. Charakterystyczną cechą stylu malarki jest rozbicie kompozycji na kilka planów utrzymanych w naprzemiennie ciepłych i zimniejszych, jasnych kolorach. Początkowo artystka stosowała jasną, świetlistą paletę barw, w późniejszym okresie swojej aktywności artystycznej rozszerzyła kolorystykę prac o ciemne odcienie czerwieni, brązy i fiolety, a także nieco intensywniejsze akcenty tych barw. Dwuwymiarowe obrazy artystki malowane są grubą warstwą farby, główną rolę odgrywa w nich nieco odrealniony kolor, widoczne jest w nich również pogłębiające się z czasem dążenie do syntezy barwnej. Późne obrazy artystki wyróżniają się również bardziej ekspresyjnymi, szybszymi pociągnięciami pędzla.

Malarka brała udział w wielu zbiorowych ekspozycjach sztuki polskiej we Francji i Stanach Zjednoczonych. Duża retrospektywna wystawa indywidualna jej malarstwa odbyła się w 1971 roku w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Hanna Rudzka Cybisowa była laureatką wielu nagród i wyróżnień; Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski (1964), Nagrody I stopnia Ministra Kultury i Sztuki za całokształt twórczości (1965) i II Grand Prix International d"Art Contemporain Monte Carlo (1966).

TEKSTY NA TEMAT ARTYSTKI

Leszek Dutka:

„Prof. Hanna Rudzka-Cybis zawsze doceniała sztukę o innych założeniach, jeśli była ona poważna w swej realizacji. Chwaliła swych studentów, gdy podążali własną drogą. Pani Profesor była niezmiernie fascynującym nauczycielem, stwarzającym niepowtarzalną atmosferę.”

~ Leszek Dutka, Moja Profesor [w:] Hanna Rudzka-Cybis, red. Stefania Krzysztoforowicz-Kozakowska, Kraków 2007, s. 10.


Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska:

„Okres paryski, planowany przez kapistów na kilka miesięcy, trwał od roku 1924 do 1931. Czas ten był dla członków komitetu paryskiego, w tym także Hanny Rudzkiej-Cybis, okresem intensywnej pracy malarskiej. Lata spędzone we Francji były dla niej czasem budowania własnego image jako malarki, okresem ciągłych poszukiwań, a równocześnie wielkiego spełniania się artystycznego. My teraz bardzo dużo pracujemy, żyjemy głównie i tylko malarstwem, wystawami, książkami (…). Pracować tylko pracować, nie masz pojęcia, co to za rozkosz jest malować- te entuzjastyczne słowa skierowane zostały w liście datowanym na 21 lutego 1926 do matki.”

„Lata 1931-1939 to czas ugruntowania się deklaracji malarskiej Hanny Rudzkiej-Cybis. W tym okresie jej malarstwo nabrało charakterystycznych cech, wśród których na pierwszy plan wybija się uznanie treści, przedmiotu lub na natury jedynie za pretekst do wprowadzania zestawień barwnych; stosowała również „grę barwną”, doprowadzającą malowaną treść niemal do abstrakcji. Te zabiegi formalne nie spowodowały jednak zakłócenia czytelności motywów. Za główny warunek stworzenia obrazu Rudzka-Cybis przyjęła koncepcję malarską uzależnioną nie tylko od przeżycia malarskiego, ale także od kontemplacji.”

„W czasie wojny Hanna Rudzka-Cybis podjęła trud, związany przecież z wielkim ryzykiem, niesienia pomocy ludziom prześladowanym przez władze okupacyjne. Jedną z tych osób był przedwojenny komunista, członek KPP, a także Grupy Krakowskiej, ciężko chory rzeźbiarz Henryk Wiciński, którego przechowywała w swoim mieszkaniu od początku wojny wraz z jego siostrą Janiną, także komunistką.”

„W latach II wojny światowej malowanie było dla Hanny Rudzkiej-Cybis mocno utrudnione. Na przeszkodzie stała przede wszystkim bardzo absorbująca praca w Kawiarni Artystów. Nie bez znaczenia były organizowane przez nią akcje ratowania ludzi i związane z tym niekorzystne warunki mieszkaniowe.”

~ Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska, „Maluję, bo muszę”, [w:] Hanna Rudzka-Cybis, red. Stefania Krzysztoforowicz-Kozakowska, Kraków 2007, s. 16-74.

NIEDOSTĘPNE OBRAZY HELENY RUDZKIEJ-CYBISOWEJ