MICHAŁOWSKI Piotr

Zapis w dzienniku Wlastimila Hofmana z dn. 17 VIII 1934 roku:
"Byliśmy dzisiaj z Adzią u Państwa Lud[w]ików Michałowskich w Krzysztoporzycach w dworku w którym mieszkał i umarł wielki Piotr Michałowski. Zapraszali nas od dawna. Bardzo mili ludzie. Obecni byli prócz ojca i matki (wnuczki Piotra Michałowskiego) 3 synowie (dwóch przed 6 laty namalowałem w wspólnym portrecie) i córka. Pokazywali nam wszystkie olejne obrazy, które posiadają. [...] Przypominają się Fragonard, Goja, Manet, Velázquez, ci najwięksi. Prócz tego pokazali nam jego genjalne rysunki i akwarele. Siła i życie oto ich cecha ogólna. Wśród nich są prawdziwe cuda. Narysowałem Panią, córkę, Ludwika Michałowskiego i najstarszego syna. Przed naszym odjazdem obdarowali mnie Państwo Michałowscy świetną akwarelą Piotra Michałowskiego przedstawiającą z profilu konia. Dzień ten mogę zaliczyć do pamiętnych [...]."
[Cytat ze źródła dzięki uprzejmości Fundacji Wlastimila Hofmana]

OPIS PRACY:
Akwarela odgrywała duże znaczenie w dorobku Piotra Michałowskiego, właściwie już od początków jego twórczości, artysta malował dużo w tej technice podczas swojego studyjnego pobytu w Paryżu na początku lat 30. XIX wieku, ale także i później, już po powrocie do kraju. Trudno byłoby podejmować próbę ustalenia okresu, w którym powstała omawiana praca, gdyż, jak wspomina Jan K. Ostrowski*, specjalista m.in. w dziedzinie twórczości Piotra Michałowskiego, chronologię i drogę rozwoju stylistycznego artysty można odtworzyć tylko częściowo. Artysta nie tylko nie zawsze sygnował swoje prace, ale dodatkowo nie miał w zwyczaju opatrywać ich datowaniem.
Prezentowana akwarela przedstawia stojącego w statycznej pozie gniadego konia, widocznego z profilu. Farba położona została na znakomity rysunek przygotowany wcześniej ołówkiem. Co do mistrzostwa Piotra Michałowskiego w wizerunkach koni nie ma chyba zresztą żadnych wątpliwości – artysta był nie tylko portrecistą, ale także miłośnikiem i hodowcą koni, pieczołowicie studiował ich anatomię, zarówno obserwując żywe zwierzęta, jak i badając ich budowę w rzeźni (była to powszechna metoda zdobywania wiedzy wśród XIX-wiecznych artystów). Koń, jak duża część zwierząt w dorobku Piotra Michałowskiego, został przedstawiony ze zmarszczonymi chrapami i lekko otwartym pyskiem, tutaj jednak bez elementów ogłowia. Ten ruch końskiego pyska dodaje wizerunkom ekspresji i, razem z błyskiem w oku, ożywia zwierzę. Warto zwrócić uwagę na opracowanie lśniącej sierści konia i oddanie migotania światła na jej powierzchni.
Podobne akwarelowe statyczne studia koni wyizolowanych z tła są znane z innych przykładów dzieł Piotra Michałowskiego, by wymienić tylko prace "Koń arab" i "Koń stojący zwrócony w lewo" ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie (akwarele reprodukowane w katalogu Piotr Michałowski (1800-1855). Wystawa dzieł artysty w dwusetną rocznicę urodzin, red. Z. Czarnecka, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2000).

* Jan K. Ostrowski, Pomiędzy Paryżem i galicyjską prowincją. Malarska droga Piotra Michałowskiego, [w:] Piotr Michalowski (1800-1855). Wystawa dzieł artysty w dwusetną rocznicę urodzin, red. Z. Czarnecka, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2000, s. 24.