Blog
Salvador Dali i cykl "Flordali - Les Fruits" - kilka słów o serii litografii mistrza surrealizmu
Zapraszamy do lektury artykułu na temat inspirowanego albumem botanicznym cyklu litografii barwnych Salvadora Dalego "Flordali - Les Fruits".
Na cykl prac "Flordali - Les Fruits" (1969) autorstwa Salvadora Dalego składa się 12 barwnych litografii, które zostały stworzone na bazie ilustracji zawartych w Pomologie française: recueil des plus beaux Fruits Cultivés en France Pierre'a-Antoine'a Poiteau - francuskiej encyklopedii botanicznej wydanej w 1846 roku.
W serii litografii "Flordali - Les Fruits" Salvador Dali złączył wiele motywów dystynktywnych dla swojej twórczości. Swoboda w kształtowaniu kompozycji oraz wrażliwość na kolor wpłynęły na dekoracyjność prac, które w swojej formie stanowią wynik przetworzenia przez wyobraźnię artysty botanicznych portretów owoców. W cyklu "Flordali - Les Fruits" (1969) fantazyjne, zantropomorfizowane rośliny niosą ze sobą między innymi treści o charakterze humorystycznym i erotycznym. Salvador Dali dostrzegł w owocach potencjalny punkt wyjścia do stworzenia surrealistycznych wizji, które opowiadają złożone historie. W całej serii są również obecne charakterystyczne elementy malarstwa Salvadora Dalego, takie jak motyw oka, kurze nogi czy postać nasuwająca skojarzenia z Don Kichotem.
Zabawa z antropomorfizacją roślin i owoców ma swoje analogie we wcześniejszych epokach europejskiej historii sztuki, m.in. w obrazach autorstwa Giuseppe'a Arcimboldo.
Prace Salvadora Dalego z cyklu "Flordali - Les Fruits" (1969) były wykonywane w wielu seriach, które różniły się zarówno nakładem, jak i rodzajem papieru. Oferowane litografie są sygnowane i opisane [ZOBACZ OFERTĘ].
Prace z tej serii znajdują się m.in. w zbiorach Salvador Dalí Museum w St. Petersburgu na Florydzie.
Warto podkreślić, że elementy obecne w cyklu "Flordali - Les Fruits" (1969) zostały przez Salvadora Dalego wykorzystane w późniejszej serii prac litograficznych z lat 80. pt. "Flordali II".
Salvador Dali, "Prunier Hâtif", ed. XX/CL
Salvador Dali, "Prunier Hâtif", ed. XX/CL, 56 x 37 cm (odcisk płyty), 74,5 x 55,5 cm (arkusz), sygnowana ołówkiem p.d.: "Dali", opisana l.d.: "XX/CL", kolekcja prywatna
Litografia ukazuje gałązkę śliwki, której kompozycja została wprost zaczerpnięta z Pomologie française Pierre'a Antoine'a Poiteau (1846).
Salvador Dali dokonał przetworzenia rośliny w taki sposób, aby przypominała swoim kształtem człowieka uchwyconego w ruchu. Elementy wpływające na antropomorfizację gałęzi zostały ukazane mniej intensywnymi, "akwarelowymi" barwami, w odróżnieniu od nasyconych kolorów elementów zaczerpniętych z francuskiej encyklopedii owoców. Pod motywem roślinnym artysta umieścił wizerunek ślimaka, ukazując go w szkicowy, linearny, kontrastujący z malarskością śliwki sposób.
Tytuł pracy nawiązuje do odmiany śliwki Monsieur Hâtif, która została przedstawiona na litografii. Rysuje się tu jednak również pewna gra słowna, ponieważ francuskie hâtif może oznaczać człowieka spieszącego się. W takim rozumieniu forma ukazania śliwki w biegu oraz zestawienie jej z powolnym ślimakiem wpływa na komizm całej sceny.
Salvador Dali, "Pomme dragon", ed. 58/200
Salvador Dali, "Pomme dragon", ed. 58/200, 57 x 36 cm (odcisk płyty), 75 x 55 cm (arkusz), sygnowana ołówkiem p.d.: "Dali", opisana l.d.: "58/200", kolekcja prywatna
Kompozycja litografii jest w dużej części zaczerpnięta z Pomologie française, zaś zmiany wprowadzone przez Salvadora Dalego ograniczają się do zarysowania głowy i nóg tytułowego smoka ukształtowanego w większości z połówki owocu i kwiatu jabłoni. Bestia została ukazana w obroży przymocowanej do smyczy, która z kolei jest przepleciona przez znajdujące się na górze jabłka. Na dole kompozycji artysta dodał szkicowy wizerunek smoka ziejącego ogniem.
W tej pracy doszukiwać się można związków z historią Adama i Ewy. Biorąc pod uwagę taką zależność treściową, ukazany smok byłby biblijnym wężem. Przedstawienie potwora w obroży i w zależności od centralnie ukazanych jabłek może być interpretowane jako szansa zapanowania nad złem.
Nazwa dosłownie tłumaczona na jako "smocze jabłko" zdaje się być grą z nazwami własnymi owoców oraz ukazaniem nieograniczonych możliwości kreacji artystycznej.
Salvador Dali, "Révérence du groseillier", ed. 20/35
Kompozycja "Révérence du groseillier" zdaje się być w dużej mierze tworem inwencji artysty. Zauważalne są stylistyczne nawiązania do przedstawień agrestu w Pomologie française, jednak sposób ukazania zantropomorfizowanej rośliny jest oryginalny.
Pośrodku arkusza Salvador Dali przedstawił uczłowieczoną gałązkę agrestu, która klęczy na swojej lewej nodze. Z krzewu pełnego owoców wychodzą kończyny kolorystycznie nawiązujące do zieleni agrestu. Postać ma na sobie trzewiki z ostrymi czubkami, wydłużony kapelusz oraz bufiaste rękawy. U dołu artysta ukazał opracowane w linearny sposób oko.
Tytuł grafiki wskazuje na wykonywaną przez roślinę czynność, którą jest wysublimowany ukłon. Gracja wykonywanego gestu oraz strój nawiązujący do dworskich szat dopełnia wizerunek postaci, być może obserwowanej przez wielkie oko.
Salvador Dali, "Pamplemousse Érotique", ed. 51/200
Salvador Dali, "Pamplemousse Érotique", ed. 51/200, 57 x 36 cm (odcisk płyty), 74,5 x 55 cm (arkusz), sygnowana ołówkiem p.d.: "Dali", opisana l.d.: "51/200" [ZOBACZ PRACĘ W KATALOGU XXXVIII AUKCJI DZIEŁ SZTUKI (18 VI 2024)]
Jedna z edycji litografii reprodukowana w interaktywnej internetowej publikacji Salvador Dali. Orginal Graphic Artworks Catalog, Dali Paris, Paris, s. nn [dostęp: grudzień 2022].
Praca wspominana w publikacji The Official Catalogue of The Graphic Works of Salvador Dali, oprac. A. Field, New York 1996, s. 54-55.
W centrum kompozycji, której tytuł można przetłumaczyć jako "Erotyczny grejpfrut", artysta ukazał gałąź z dużym owocem grejpfruta, którego jedna strona została ukształtowana na wzór kobiecej piersi. Pod wspomnianym owocem znajduje się zantropomorfizowany kwiat, kształtem przywodzący na myśl falliczne skojarzenia. W ten sposób Salvador Dali ukazał pierwiastek żeński i męski, które pozostają ze sobą w ścisłej relacji. Nadrzędną pozycję w tym przedstawieniu obejmuje kobiecość, która dosłownie tryska ze swojej piersi na niedojrzały kwiat i owoc, jednoznacznie ukazany tutaj jako mężczyzna.
Po lewej stronie został ujęty przecięty na pół owoc, przedstawiony na rachitycznych kurzych nogach. W środku grejpfruta znajduje się wbity maszt, na którym powiewa flaga o kształcie kobiecej sylwetki.
Dół kompozycji zajmuje szkicowy pejzaż złożony z niewielkich wzgórz i samotnego drzewa. Centralnie malarz umieścił trudną do zidentyfikowania postać zobrazowaną za pomocą nakładających się, dynamicznych linii.
Cała kompozycja ma surrealistyczną wymowę i składa się z charakterystycznych dla twórczości Salvadora Dalego elementów, wśród których wymienić można odwołania do erotyzmu i seksualności czy obecność rozległego pejzażu.
Salvador Dali, "Pêcher Pénitent", ed. XI/XXXV
Salvador Dali, "Pêcher Pénitent", ed. XI/XXXV, 56,5 x 36,7 cm (odcisk płyty), 76 x 53 cm (arkusz), sygnowana ołówkiem p.d.: "Dali", opisana l.d.: "XI/XXXV", kolekcja prywatna
Litografia nawiązuje do innych przedstawień brzoskwiń w Pomologie française, jednak nie ma w niej bezpośrednio skopiowanych elementów, są natomiast inspiracje formalne i kompozycyjne.
Salvador Dali w centrum umieścił gałązkę z owocem brzoskwini, pod którym znajduje się połowa owocu przestylizowanego w formę łzawiącego oka. Po lewej stronie został ukazany uczłowieczony kwiat brzoskwini, który klęczy na jednym kolanie i wznosi w górę rękę w kierunku owocu. Nad klęczącą postacią widoczna jest przekształcona drewniana gałązka, swoją formą nasuwająca skojarzenia z fantastyczną figurą maga.
W dolnej części kompozycji Salvador Dali w szkicowy sposób zarysował rozległy pejzaż, pośród którego widnieją dwa drobne krzewy oraz siedząca postać grająca na instrumencie.
Praca jest złożona z wielu skomplikowanych elementów, które mają typowo surrealistyczny charakter.
W przypadku grafiki "Pêcher Pénitent" mamy do czynienia zarówno z dosłownym ukazaniem tytułowej brzoskwini, jak również z grą słowną - w taki sam sposób wymawia się bowiem sformułowanie pécheur pénitent, które oznacza skruszonego grzesznika.
Opracowanie artykułu: Miłosz Kargol, Zuzanna Mortka, Krakowski Dom Aukcyjny®
Zdjęcia litografii wykorzystane w artykule: fot. Agnieszka Stefańczyk, Krakowski Dom Aukcyjny®
