Blog
Bliższe spojrzenie na obraz "Kirasjerzy pukający do okna" (1930) autorstwa Jerzego Kossaka
Zapraszamy do lektury artykułu dotyczącego obrazu Jerzego Kossaka "Kirasjerzy pukający do okna" (1930).
Obraz Jerzego Kossaka "Kirasjerzy pukający do okna" (1930) został sprzedany w ramach oferty Krakowskiego Domu Aukcyjnego.
Jerzy Kossak (1886-1955)
"Kirasjerzy pukający do okna" (1930)
Technika: olej, karton naklejony na tekturę
Wymiary: 49,2 x 69,4 cm
Sygnowany i datowany p.d.: "Jerzy Kossak | 1930"
Jerzy Kossak (1886-1970) był najmłodszym malarzem z artystycznego rodu Kossaków. Uczył się w pracowni swojego ojca Wojciecha i dziadka Juliusza. W sztuce kontynuował rodzinne tendencje do tworzenia scen batalistycznych i podejmujących tematykę związaną z życiem wojska.
Monografista twórczości Kossaków, Kazimierz Olszański, pisał:
Jerzy Kossak był [...] artystą samodzielnym i zdolnym, wprawdzie nie w tym stopniu jak jego dziad i ojciec, lecz w swoim rodzaju również wziętym batalistą, czującym konia, żołnierza, myśliwego i jeźdźca, ruch, pęd, brawurę, kompozycję, pejzaż i kolor, wyrażającym ów kossakowski genre, kontynuatorem i następcą nieodrodnym, którego imię wymienia się dziś jednocześnie z imionami Juliusza i Wojciecha.
W tym miejscu warto podkreślić, że tematyka związana z postacią Napoleona Bonaparte wielokrotnie powracała w twórczości Jerzego Kossaka. Po raz pierwszy zainteresowanie artysty sylwetką cesarza Francuzów uwidoczniło się w 1910 roku, kiedy to wykonał on złożony z ośmiu obrazów cykl napoleoński.
Jerzy Kossak, "Napoleon ze sztabem obserwujący przeprawę wojska przez Dniepr" (1929), olej, płótno, kolekcja prywatna
Fot. Krakowski Dom Aukcyjny®
Więcej na ten temat, mogą Państwo przeczytać w naszym artykule na blogu: Tematy napoleońskie w twórczości Jerzego Kossaka na przykładzie obrazu "Napoleon ze sztabem obserwujący przeprawę wojska przez Dniepr" (1929).
Oferowany w katalogu XX Aukcji Dzieł Sztuki obraz Jerzego Kossaka "Kirasjerzy pukający do okna" przedstawia dwóch napoleońskich żołnierzy ukazanych w scenerii zimowego wieczoru. Większość pola obrazowego zajmuje drewniana chata, do której rozświetlonego okna puka jeden z kirasjerów w ciemnym płaszczu i bikornie na głowie. Drugi z żołnierzy, ubrany w jasny płaszcz i dragoński hełm, trzyma za lejce parę koni o gniadym i karym umaszczeniu. Postacie są odwrócone tyłem, widać tylko niewielkie fragmenty ich twarzy.
Na pokrytej jasnym śniegiem ziemi widnieją ciemniejsze odciski śladów stóp i kopyt. Płaszcze żołnierzy są poruszane przez wiatr, którego podmuchy w widoczny sposób rozwiewają również delikatnie zaspy śniegu. Wypełnione obłokami niebo zostało ukazane w kolorystyce zdominowanej przez róże i fiolety, które płynnie się przenikają.
Z lewej strony kompozycję zamyka wysokie, bezlistne drzewo. Po prawej został umieszczony niewielki płot, za którym widoczne są rozmyte sylwetki drzew.
W obrazie "Kirasjerzy pukający do okna" Jerzy Kossak w interesujący sposób opracował relacje światłocieniowe, zestawiając ciemne barwy otoczenia i ubioru postaci z jasnym śniegiem. Warto zwrócić również uwagę na wydobywający się zza chmur blask zachodzącego słońca i ciepłe światło bijące na zewnątrz z okna chałupy - wpływają one na sąsiadujące z nimi barwy, ocieplając je i potęgując klimatyczny nastrój zimowego wieczoru.
Obraz jest datowany autorsko na 1930 rok. W tym kontekście warto przytoczyć uwagę Kazimierza Olszańskiego, który zauważył, że:
"[...] w roku 1929 nastąpił w malarstwie Jerzego Kossaka wyraźny zwrot, który można uznać za początek dojrzałego okresu, szczytowego w całej jego twórczości artystycznej. Okres ten trwał mniej więcej do roku 1939. W tym dziesiątku lat powstawały jego najlepsze prace, oryginalne, samodzielne, skomponowane według własnych pomysłów, wielkoformatowe, o treści historycznej, w znacznej części dokumentalne. Znajdujemy tu liczne obrazy o bezspornych walorach artystycznych, ambitne, wypracowane, zasługujące już w pełni na miano dobrej kontynuacji realistycznej sztuki Kossaków".
Przyjmując datowanie, prezentowana praca byłaby jedną z pierwszych znanych na rynku aukcyjnym, ukazujących temat kirasjerów pukających do okna w takim ujęciu kompozycyjnym. Pośród prac poświęconych tematyce napoleońskiej często występował motyw dwóch żołnierzy przed chatą, jednak w tym typie ikonograficznym i kompozycyjnym są znane nieliczne prace datowane na rok 1930. Wśród nich można wymienić m.in. "Zadymkę" (1930; olej, sklejka, 28,5 x 36 cm) i "Na odpoczynek" (1930; olej, tektura, 36 x 48 cm).
Większość znanych obrazów ukazuje ten temat w trakcie intensywnej zimowej śnieżycy, wyjątkiem jest omawiany obraz i prace jak "Epizod z wojen napoleońskich" (1934; olej, tektura, 29 x 39 cm), "Na kwaterę" (lata 40.; olej, tektura, 48,5 x 70 cm) i "Pod okienkiem" (1945; olej, tektura, 49,7 x 70,2 cm). W tych obrazach, podobnie jak w "Kirasjerach pukających do okna", niebo zostało przedstawione w barwach zachodzącego słońca.
Wyżej wymienione uwagi potwierdzają wyjątkowość prezentowanego w Krakowskim Domu Aukcyjnym obrazu Jerzego Kossaka "Kirasjerzy pukający do okna" (1930), który wśród znanych na polskim rynku aukcyjnym prac jest jednym z najwcześniejszych przykładów przedstawień tego motywu.
Obraz sprzedany w ramach XX Aukcji Dzieł Sztuki KDA.
Obraz sprzedany w ramach XI Aukcji Dzieł Sztuki KDA.
Prezentowany obraz "Kirasjerzy pukający do okna" (1930) charakteryzują energiczne, szybkie pociągnięcia pędzla, poprawnie opracowany światłocień oraz stosunkowo ciepła gama barwna, w której umiejętnie są zestawione ciemne i jasne barwy.
Pod względem formalnym dzieło jest bliskie innym pracom Jerzego Kossaka z lat 30. Twórczość artysty z tego okresu wyróżniało m.in. posługiwanie się nasyconymi, żywymi barwami i stosowanie mocnych kontrastów. Ponadto prace Jerzego Kossaka są znane z mistrzowskiego oddania nastroju i charakteru pory dnia oraz roku, uzyskiwane za pomocą odpowiednio ukazanego krajobrazu i starannie oddanego nieba.
Wymienione wyżej cechy malarstwa najmłodszego z rodu Kossaków są również obecne w prezentowanym obrazie "Kirasjerzy pukający do okna" (1930).
W twórczości Jerzego Kossaka dominują prace olejne na płótnie i tekturze, jednak na rynku aukcyjnym można również znaleźć obrazy wykonane na kartonie i na papierze, jak na przykład "Pogoń, epizod z wojny bolszewickiej" (1937; olej, papier, 29,5 x 40,2 cm), "Święty Hubert" (1941; olej, karton, 35,1 x 50 cm) czy "Kowboj" (1942; olej, karton, 34,9 x 49,6 cm).
W przypadku pracy "Kirasjerzy pukający do okna" (1930) artysta wykonał obraz na kartonie, jednak prawdopodobnie dla wzmocnienia podłoża dodatkowo nakleił całość na grubą tekturę. Warto zaznaczyć, że około 1930 roku Jerzy Kossak niejednokrotnie praktykował ten zabieg w odniesieniu do prac na płótnie czego przykład stanowią obrazy: "Piłsudski na Kasztance" (1928; olej, płótno naklejone na tekturę, 68,7 x 54,4 cm) i "Zaloty" (1929; olej, płótno naklejone na tekturę, 27 x 22 cm).
Obraz Jerzego Kossaka "Kirasjerzy pukający do okna" jest pracą poruszającą popularną w malarstwie Jerzego Kossaka tematykę napoleońską, jednak wśród innych dzieł tego artysty o podobnych motywach wyróżnia się dopracowaną warstwą malarską oraz wczesnym czasem powstania.
Opracowanie artykułu: Krakowski Dom Aukcyjny®
Zdjęcia wykorzystane w artykule: fot. Agnieszka Stefańczyk, Krakowski Dom Aukcyjny®
Wybrana bibliografia:
- Krzysztofowicz-Kozakowska Stefania, Kossakowie, Wrocław 2005.
- Olszański Kazimierz, Jerzy Kossak, Wrocław 1992.
