WITKIEWICZ Stanisław Ignacy (WITKACY)
Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy) - notowania aukcyjne
Aktualna oferta aukcyjna aukcyjna Witkacego. Wyniki aukcyjne. Biografia
Zachęcamy do zgłaszania prac Witkacego na aukcję [kontakt]
| Tytuł: | Portret Aleksandry Ustupskiej (1926) |
| Technika: | pastel, papier |
| Wymiary: | 64,3 x 47,7 cm (w świetle passe-partout) 92 x 75 cm (z oprawą) |
| Uwagi: | Sygnowany p.d.: "Ign Witkiewicz" Datowany p.d.: "1926" [datowanie słabo widoczne] Opisany l.d.: "T.B + E"; "NP1, 2, 3 + 3P" Papier z filigranem TIZIAN (l.d.). W narożnikach ślady po mocowaniu papieru. W lewej dolnej części obrazu (przy włosach sportretowanej) pęknięcie podłoża. Na odwrocie oprawy metka z wystawy "Stanisław Ignacy Witkiewicz - twarze" eksponowanej w 1985 roku w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem. Obraz jest wymieniany w katalogu wystawy Stanisław Ignacy Witkiewicz - twarze (Muzeum Tatrzańskie, Zakopane 1985) na pozycji nr 45 jako "Portret dziewczynki" oraz w publikacji Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885-1939) Katalog dzieł malarskich, oprac. I. Jakimowicz, A, Żakiewicz, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 190, poz. 667, s. 92. OPIS PRACY: Założenie przez Witkacego w 1925 roku jednoosobowej "Firmy Portretowej S. I. Witkiewicz" było w twórczości artysty momentem granicznym. Decyzję o sformalizowaniu swojej działalności jako portrecisty Witkacy podjął głównie z pobudek zarobkowych, odczuwając jednocześnie rozczarowanie niedocenieniem jego dotychczasowej twórczości malarskiej. Działalność firmy określał sztywny regulamin oraz cennik odpowiedni dla wyróżnionych przez artystę typów portretowych: A, B, C, D, E i B+E. Firma zastrzegała sobie prawo do odmowy wykonania portretu, a także wykluczała możliwość krytyki ze strony klienta. Witkacy portretował na zamówienie, uwieczniał też grono swoich przyjaciół.
Oferowany portret, namalowany prawdopodobnie w 1926 roku, do tej pory interpretowany był jako wizerunek Aleksandry Korosadowicz-Ustrzyckiej. Błąd ten wynikał zapewne z niewłaściwego odczytania panieńskiego nazwiska portretowanej i tym samym opisywany był dotychczas bez uwzględnienia szerszego kontekstu – związku Stanisława Ignacego Witkiewicza z rodziną portretowanej oraz jego działalnością teatralną w Zakopanem. Omawiana praca pojawiła się na ekspozycji pt. "Stanisław Ignacy Witkiewicz – twarze" zorganizowanej w 1985 roku przez Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem. Zatytułowana wówczas jako "Portret dziewczynki" w zapiskach sporządzonych przez ówczesną kuratorkę wystawy Martę Nodzyńską, razem z drugim, ekspresyjnym portretem tej samej osoby, funkcjonowały jako wizerunki O. Ustupskiej. Istotnie sportretowana nastolatka to pochodząca z Zakopanego, kilkunastoletnia Aleksandra (Ola) Ustupska (1909-1986), córka Andrzeja Ustupskiego oraz Izabeli z Kruszyńskich, w przyszłości wydana za Zbigniewa Korosadowicza (1907-1983), taternika, zasłużonego w Zakopanem nauczyciela Technikum Budowlanego, twórcy nowych szlaków tatrzańskich i kierownika TOPR (Genealogia rodów zakopiańskich, t. 2, cz. 2, Zakopane 2006, s. 11, 22, 81; A. Rajwa, Kobiety w TOPR, "Tygodnik Tatrzański" 7, 2016, s. 30; J. Jańczy, Poczet ratowników tatrzańskich, Kraków 2022, s. 83, 84).
Dziewczyna należała do eksperymentalnego, amatorskiego zespołu Teatru Formistycznego i występowała w spektaklu Stanisława Ignacego Witkiewicza pt. "W małym dworku", którego premiera odbyła się w Zakopanem 27 sierpnia 1925 roku (J. Degler, Witkacy w teatrze międzywojennym, Warszawa 1973, s. 211-212). Udane przedstawienie opisywano w prasie, chwaląc scenariusz, dekoracje wykonane przez Rafała Malczewskiego oraz aktorów, wśród których wymieniono Olę Ustupską w roli jednej z dziewczynek (J. Brzękowski, Teatr formistyczny w Zakopanem, "Z Życia Teatru", nr 41, 1925), prawdopodobnie Amelki, która zgodnie ze scenariuszem miała być trzynastoletnią brunetką (Stanisław Ignacy Witkiewicz, W małym dworku. Sztuka w 3 aktach, 1921, s. 1 [rękopis ze zbiorów Ossolineum]). W recenzji Stanisława Albertiego w "Ilustrowanym Kurierze Codziennym" zamieszczono z kolei fotografię, na której widać młodą Olę stojącą na scenie w towarzystwie innych aktorów (S. Alberti, Teatr Formistyczny St. I. Witkiewicza w Zakopanem, "Kurier Literacko-Naukowy", nr 40, 1925). Zażyłość rodziny Ustupskich z Witkacym ujawnia także list wysłany 12 maja 1926 roku z Warszawy do Zakopanego, zaadresowany do sióstr Ustupskich (Zofii, Aleksandry i Władysławy), określanych przez artystę jako "Kochane Siostrzycki", w którym lakonicznie wspomina on o nadchodzącej premierze, co zwykło się wiązać z dwoma spektaklami ("Wariat i zakonnica" oraz "Nowe wyzwolenie") wystawianymi w Tatrze Małym w Warszawie pod koniec maja tego samego roku (Stanisław Ignacy Witkiewicz, Listy I, cz. 1, opr. T. Pawlak, Warszawa 2013, s. 1086-1092). Zgodnie z opisem w lewym dolnym rogu przedstawienia ("T. B + E"), portret Oli Ustupskiej został wykonany w ostatnim z wymienionych w regulaminie Stanisława Ignacego Witkiewicza typie, zarezerwowanym dla portretów dziecięcych. W ich przypadku "z powodu ruchliwości dzieci czysty typ B jest przeważnie niemożliwy (…)" (Regulamin Firmy Portretowej "S. I. Witkiewicz", Warszawa 1932, § 1, pkt 7). Zgodnie z zastosowaną kategoryzacją stanowił on połączenie realistycznego typu B z rodzajem portretu oznaczanego jako "E", a więc dzieła stworzonego w "dowolnej interpretacji psychologicznej" i "według intuicji firmy". W praktyce oznaczało to większą swobodę w wykonywaniu wizerunków dzieci, których energiczność zwykle nie pozwalała na kilkugodzinne pozostawanie w bezruchu. Witkacy zachował tutaj zarezerwowany dla portretów dziecięcych obiektywny charakter, pozbawiony karykaturalnego przerysowania. Podczas malowania nie stosował też żadnych dodatkowych stymulantów, oznaczając na pracy jedynie trzydniową abstynencję od papierosów, po której zdecydował się na wypalenie trzech (NP 1,2,3 + 3P). Portret nastoletniej Oli Ustupskiej wydaje się jednak wyraźnie odmienny od innych wizerunków dziecięcych malowanych przez Witkacego. Prawdopodobnie ze względu wiek portretowanej, artysta odszedł od powszechniej praktyki przedstawienia dzieci w mocno szkicowej formie. Zrezygnował z też typowego dla tego typu portretów atrybutu, a więc umieszczonego na pierwszym planie stołu z owocami lub książką. Aleksandra została przedstawiona na jednolitym tle zakreskowanym pomarańczowym kolorem. Jej twarz prezentuje dojrzałe rysy. Artysta skupił się na oddaniu pełnej powagi mimiki oraz przenikliwego spojrzenia jej błękitnych oczu. Oranżowe tło oraz ukazany fragment czerwonej bluzki, kontrastuje z chłodnym odcieniem cery, jasnych tęczówek i czarnych, opadających na ramiona falowanych włosów, związanych w luźne kuce. Portretując młodą Aleksandrę malarz pozostał przy ujęciu realistycznym, co zrekompensował sobie tworząc wspominany, drugi, powstały prawdopodobnie w tym samym roku, portret dziewczyny, tytułowany jako "Dusza Aleksandry" (1926) (Stanisław Ignacy Witkiewicz 1885-1939. Katalog dzieł malarskich, opr. I. Jakimowicz, Warszawa 1990, s. 91), który można interpretować jako ujęcie psychologiczne, ukazujące nie wygląd, a charakter portretowanej. Oznaczony jako "D", czyli powstały bez stosowania środków psychoaktywnych, został formalnie zbliżony do ekspresyjnych, karykaturalnie przerysowanych portretów typu C, tworzonych zwykle pod wypływem, chwiejną, fantazyjną kreską. |
| Sprzedane: | 45. Aukcja Dzieł Sztuki (15 IV 2025) |
| Cena wywoławcza: | 160000 zł |
| Cena uzyskana: | 175000 zł |
| Tytuł: | Portret kobiety w błękitnych koralach (1927) |
| Technika: | pastel, papier naklejony na tekturę |
| Wymiary: | 64,7 x 47,4 cm 63 x 46 cm (w świetle passe-partout) 90 x 72 cm (z oprawą) |
| Uwagi: | Sygnowany i opisany l.d.: "NP2 | Witkacy T.E + d | 1927 III" Papier z filigranem TIZIAN (p.g.). Więcej o obrazie Witkacego w artykule na blogu KDA [ZOBACZ]OPIS PRACY: Prezentowany portret kobiety namalowany został przez Witkacego w marcu 1927 roku, w charakterystycznej dla tego artysty technice pastelu. Reprezentuje on typ E + d, będący dowolną interpretacją psychologiczną. Ten rodzaj portretu był wykonywany, jak głosił Regulamin Firmy Portretowej "S.I. Witkiewicz", bez sztucznych środków, na specjalne żądanie klienta. Autorski opis wskazuje, że artysta malując był wolny od wpływu wszelkich substancji, wstrzymując się od dwóch dni od palenia tytoniu. Obraz przedstawia kobietę z hipnotyzującym wzrokiem skierowanym na wprost, w stronę widza. Oczom modelki Witkacy poświęcił najwięcej uwagi - artysta uważał przecież oczy za "zwierciadła duszy" człowieka. Warta podziwu jest drobiazgowość, z jaką Witkacy oddał fryzurę i strój kobiety - zwłaszcza element błękitnych korali zdobiących smukłą szyję modelki. Należy wspomnieć, że publikowany w katalogu obraz Stanisława Ignacego Witkiewicza po raz pierwszy pojawia się na rynku sztuki. Praca na krawędziach posiada charakterystyczne ślady pierwotnego koloru papieru. Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska: "Firma Portretowa dała Witkacemu możliwość realizowania wszystkich interesujących go elementów: dokonywania studiów psychologicznych modela, poznawania człowieka, demaskowania jego słabostek, wyolbrzymiania jego wad, rejestrowania pewnych faktów, dat, informacji, dedykacji, dokumentacji, jak i prowadzenia wielkiego teatru, w którym był i aktorem, i reżyserem." [źródło: Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska, "Firma Portretowa Stanisława Ignacego Witkiewicza", Kraków 1989, s. 45] Praca została sprzedana w ofercie poaukcyjnej. |
| Tytuł: | Portret kobiety (1930) |
| Technika: | pastel, karton |
| Wymiary: | 63 x 48,5 cm (w świetle oprawy) 75,4 x 60,7 cm (wymiary z oprawą) |
| Uwagi: | Sygnowany i datowany l.d.: "Witkacy | 1930 8 V | (T.C + Jur + Br)" PROWENIENCJA: - kolekcja prywatna - kolekcja rodziny Totwenów OPIS PRACY: Typ portretowy C był typem wyjątkowym, przeznaczonym dla znajomych Witkacego. Za wizerunki tego rodzaju artysta nie brał zapłaty, a wykonywał je zwykle na spotkaniach towarzyskich, pod wpływem alkoholu i innych środków odurzających. Prezentowany obraz przedstawia kobietę o mocnych rysach twarzy. Uwagę widza od razu przykuwają przymrużone, z lekka podkrążone oczy modelki, stanowiące element kontrastowy względem większości prac artysty, w których oczy jako “zwierciadła duszy” były zwykle szeroko otwarte. Tajemniczości i niepowtarzalnego charakteru dodaje wizerunkowi również delikatny, niejednoznaczny uśmiech sportretowanej. Obraz posiada cechy znamienne dla twórczości Witkacego, takie jak ostre kształtowanie fałd w obrębie ramion, “szrafunkowe” opracowanie twarzy i wykorzystanie dynamicznej, mocnej kreski budującej poszczególne elementy kompozycji. Mistrzowsko ujęta została również modna fryzura kobiety, której lśniące fale malarz znakomicie podkreślił zygzakowatymi akcentami jasnego pastelu. Zobacz inne prace tego artysty w naszej ofercie galeryjnej [LINK] |
| Sprzedane: | V Aukcja Dzieł Sztuki (29 X 2020) |
| Cena wywoławcza: | 95000 zł |
| Cena uzyskana: | 97000 zł |
| Tytuł: | Portret dziewczynki z rodziny Totwenów (1932) |
| Technika: | pastel, papier |
| Wymiary: | 64 x 48 cm 75,2 x 59,1 cm (wymiary z oprawą) |
| Uwagi: | Sygnowany i datowany l.d.: "Witkacy 1932 V | NN+ | NJM 5", p.śr.: “T.E” Papier z filigranem TIZIAN (p.g.). PROWENIENCJA: - kolekcja prywatna - kolekcja rodziny Totwenów Pracę można przypisać wymienionemu w publikacji Stanisław Ignacy Witkiewicz. Katalog Dzieł Malarskich, oprac. Irena Jakimowicz, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1990, poz. 1636 (s. 126) "Portretowi dziewczynki (z rodziny Totwenów)". OPIS PRACY: Portret przedstawia dziewczynkę z zaprzyjaźnionej z Witkacym, związanej ze środowiskiem zakopiańskim rodziny lekarskiej Totwenów – malowany wielokrotnie przez artystę Stefan Totwen był laryngologiem, który leczył problemy malarza z zatokami. Prezentowany wizerunek wykonany został w nie do końca właściwym portretom dziecięcym typie E (częstszy był w takich przypadkach typ B + E), który stanowi autorski wynik interpretacji psychologicznej pozującego Witkacemu modela. Artysta ukazał dziewczynkę w eleganckim stroju z apaszką, jako siedzącą za stołem, na którym znajduje się częsty w witkacowskich wizerunkach dziecięcych talerz z owocami. Tło malowane jest boczną krawędzią pastelu, a miętowa, jasna aura otaczająca postać dziewczynki podkreśla czystość i siłę jej charakteru. Stonowana, wąska kolorystyka i wyważona kreska sprawiają, że portret zahacza wręcz o typ wizerunku reprezentacyjnego. Zobacz inne prace tego artysty w naszej ofercie galeryjnej [LINK] |
| Sprzedane: | V Aukcja Dzieł Sztuki (29 X 2020) |
| Cena wywoławcza: | 95000 zł |
| Cena uzyskana: | 102000 zł |
| Tytuł: | Portret Kazimierza Burnata (1925) |
| Technika: | pastel, papier naklejony na tekturę |
| Wymiary: | 56 x 46 cm 63 x 51,5 cm (wymiary z oprawą) |
| Uwagi: | Sygnowany i opisany l.d.: "Ignacy Witkiewicz | 1925 II NP | Nπ (T.B.)", p.śr.: "T.B. 29 Nπ [...] 22 27 Cof III"
PROWENIENCJA: - kolekcja prywatna - kolekcja rodziny Totwenów Praca jest wymieniona w publikacji Ireny Jakimowicz Stanisław Ignacy Witkiewicz. Katalog Dzieł Malarskich, wyd. Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1990, poz. 564 (s. 88). Fragment opinii dr Stefanii Krzysztofowicz-Kozakowskiej: "[...] portret Kazimierza Burnata wpisuje się w klasykę witkiewiczowskich portretów dziecięcych, ujętych zawsze frontalnie w popiersiu, usadowionych najczęściej za stołem z półmiskiem z owocami na pierwszym planie [...]. Portret Kazimierza Burnata zachowuje również klasykę konterfektów autorstwa Witkacego [...] koncentrujących się na przenikliwie wpatrzonych na wprost - oczach modela, bystrych, niekiedy wręcz hipnotyzujących widza [...]. Kazimierz Burnat był synem Wojciecha Burnata (1886-1958), znanego introligatora zakopiańskiego, który oprawiał również wykonane przez Witkacego portrety." PRACA NIEDOSTĘPNA |
 | |
| Tytuł: | Portret Kazimierza Ducha (1933) |
| Technika: | pastel, papier |
| Wymiary: | 63,2 x 48,2 cm (w świetle) 70,5 x 56 cm (wymiary z oprawą) |
| Uwagi: | sygn. l.d.: „Ign Witkiewicz 1933 VII”; śr.d.: „(T.B) NP NTT” W lewym dolnym rogu pod ramą filigran: "TIZIAN". PROWENIENCJA: - kolekcja prywatna rodziny sportretowanego, - zakup od artysty Praca wzmiankowana w publikacji Ireny Jakimowicz, "Stanisław Ignacy Witkiewicz 1885-1939. Katalog dzieł malarskich", wyd. Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1990, poz. 1739, s. 129. OPIS PRACY: Kazimierz Duch, minister Opieki Społecznej w latach 1933-1934, był nie tylko znajomym, ale również mecenasem i „kochanym opiekunem duchowym” Stanisława Ignacego Witkiewicza. Dzięki jego wstawiennictwu i pomocy materialnej drukiem ukazało się główne dzieło filozoficzne Witkacego „Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie istnienia”. Artysta był w stałym kontakcie z Kazimierzem i chętnie portretował członków rodziny Duchów. Prezentowany portret został namalowany w zdyscyplinowanym, najbardziej realistycznym typie B. Doskonale oddaje on cechy fizjonomiczne modela, ujmując jednocześnie rys psychologiczny sportretowanego. Obraz utrzymany został w wąskiej, stonowanej gamie barwnej. W pracy widoczne są cechy twórczości Witkacego: linearyzm oraz akcent kolorystyczny w postaci niebiesko-amarantowego krawata. PRACA NIEDOSTĘPNA |
| | |
| Tytuł: | Portret Romana Ducha w wieku dziecięcym (1934) |
| Technika: | pastel, papier |
| Wymiary: | 62 x 47 cm (w świetle) 70,5 x 55 cm cm (wymiary z oprawą) |
| Uwagi: | sygn. l.d.: „Witkacy 1934 V NP NTT + herb”; p.d.: „(T.B+E)" PROWENIENCJA: - kolekcja prywatna rodziny sportretowanego, - zakup od artysty. Opisany w publikacji Ireny Jakimowicz, "Stanisław Ignacy Witkiewicz 1885-1939. Katalog dzieł malarskich", wyd. Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1990, poz. 1855, s. 133. OPIS PRACY: Portret Romana Ducha, syna Kazimierza, został namalowany przez Witkacego w autorskim typie odpowiednim dla wizerunków dziecięcych – B+E. Obraz cechuje się charakterystycznym dla twórczości Witkacego linearyzmem, pewną, długą kreską konturu i rozedrganą płaszczyzną promieniście zarysowanego tła, które podkreśla metafizyczną siłę portretowanego. Znamiennym elementem pracy jest szczególna uwaga, jaka została poświęcona powiększonym oczom modela, które artysta uważał za „zwierciadła duszy” człowieka. Ze względu na bliską znajomość, która łączyła Stanisława Ignacego Witkiewicza z rodzicami Romana Ducha, artysta niejednokrotnie wykonywał wizerunki „Romcia”, jak nazywał chłopca sam Witkacy. Inny portret, również namalowany w roku 1934, ukazuje Romana Ducha w bardziej realistycznej i szczegółowej konwencji typu B. PRACA NIEDOSTĘPNA |
| | |
| Tytuł: | Portret mężczyzny (1928) |
| Technika: | pastel, papier naklejony na tekturę |
| Wymiary: | 63,5 x 48,5 cm (wymiary w świetle passe-partout) 85 x 70 cm (wymiary z oprawą) |
| Uwagi: | Sygnowany p.d.: "Witkacy 1928 31 VIII | NTT64 G.h. (T.B+d) Papier żeberkowy z filigranem TIZIAN Praca posiada opinię Agencji Eksperckiej Ad-Arte W 1925 roku Witkacy założył jednoosobową Firmę Portretową "S. I. Witkiewicz". Malarz stworzył regulamin, w którym dokładnie regulował kontakty z klientami. W prezentowanej pracy, opis w prawym dolnym rogu: "T. B+d" wskazuje na portret odznaczający się subiektywnym podkreśleniem cech postaci. PRACA NIEDOSTĘPNA |
| | |
STANISŁAW IGNACY WITKIEWICZ (WITKACY)
Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy), Autoportret (1939)
[Źródło: Cyfrowe MNW]
Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy) urodził się 24 lutego w 1885 roku w Warszawie, zmarł śmiercią samobójczą we wsi Jeziory 18 września 1939 roku. Był synem Stanisława Witkiewicza. Od najmłodszych lat interesował się sztuką, już w roku 1901 roku jego dwa pejzaże zostały wyeksponowane na "Wystawie obrazów i rzeźb" w Zakopanem. W 1903 roku zdał eksternistycznie maturę we Lwowie. Poznał wówczas m.in. Leona Chwistka, Tadeusza Langiera, Bronisława Malinowskiego.
W 1904 roku Witkacy podróżował po Europie, odwiedził np. Włochy, Niemcy. W 1905 roku rozpoczął studia w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowniach Jana Stanisławskiego i Józefa Mehoffera.
W 1911 roku powstała pierwsza powieść Stanisława Ignacego Witkiewicza: "622 przypadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta", na powstanie której niewątpliwie miał wpływ burzliwy związek z Ireną Solską.
W latach 1911-1912 artysta został poddany psychoanalizie po zakończeniu której po raz pierwszy podpisał się jako Witkacy.
Tragiczna śmierć Jadwigi Janczewskiej, narzeczonej malarza, w 1914 roku była powodem depresji artysty. Od przygnębienia miała odpędzić go wyprawa na Nową Gwineę zorganizowana wspólnie z Bronisławem Malinowskim. Jednak wybuch wojny spowodował, że Witkacy wrócił do Europy. W 1915 roku po kursie oficerskim w Petersburgu został wysłany na front. W lipcu 1916 roku został ranny w bitwie koło wsi Witoneż. Do Zakopanego wrócił dopiero w 1918 roku.
Po powrocie do kraju Stanisław Ignacy Witkiewicz został przyjęty go do Grupy Formistów. Jego obrazy pojawiły się wówczas na wystawach Grupy w krakowskim Towarzystwie Sztuk Pięknych oraz w Warszawie, Poznaniu, Zakopanem. Praca teoretyczna artysty zaowocowała wówczas licznymi publikacjami: "Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia", "Szkice estetyczne" i "Teatr. Wstęp do teorii Czystej Formy w teatrze".
W 1923 roku Witkacy ożenił się z Jadwigą z Unrugów (wnuczką Juliusza Kossaka). Niestety wspólne życie w pensjonacie prowadzonym przez matkę Witkacego, Marię Witkiewiczową, nie układało się najlepiej. Jadwiga wyjechała do Warszawy, a związek małżeński przybrał raczej kształt przyjaźni. Zachowane listy Witkacego do żony liczą ok. 1300 pozycji.
Firma Portretowa "S.I. Witkiewicz"
Porzuciwszy sztukę w Czystej Formie Witkacy w 1925 roku założył jednoosobową Firmę Portretową "S. I. Witkiewicz". Swoje malarstwo portretowe artysta uznawał za sztukę użytkową. Pokazywał portrety na wystawach indywidualnych oraz na Salonach warszawskiej Zachęty, reklamując dzięki temu swoją ofertę jako sztukę salonową.
Motto firmy brzmiało następująco: "Klient musi być zadowolony. Nieporozumienia wykluczone". Aby ułatwić współpracę, Witkacy stworzył dla swojej firmy prawa (1924), a później regulamin (1928, 1932), który dokładnie regulował kontakty z klientami i z którym ci obowiązkowo mieli się zapoznać. Regulamin określał warunki współpracy, a także przedstawiał konkretne typy seryjne portretów, z których klient powinien wybrać najbardziej mu odpowiadającą. Firma oferowała następujące kategorie A, B, B+d, C, D, E oraz dziecięcy B+E.
▪️ Typy A i B gwarantowały klientowi obiektywizm artysty i oddanie charakteru modela, przy czym typ A był "najbardziej wylizany i najdroższy", typ B nieco bardziej uproszczony.
▪️ Typ B+d miał ukazywać charakter modela w sposób zahaczający już o karykaturę. Typ cechowało też ukazywanie głowy portretowanego jako większej, niż naturalnie, a także swoista "demoniczność" wizerunku.
▪️ Typ C był ofertą szczególną, z góry wykluczoną z umowy kupna-sprzedaży. Typ ten był malowany w konwencji Czystej Formy, pod wpływem alkoholu i narkotyków wyższego rzędu (głównie kokainy, peyotlu i meskaliny). Obecność Czystej Formy w portretach artysta mierzył nawet w ułamkach, np. "¼ C".
▪️ Typ D - "to samo bez C2H5OH". Portret w tym typie również był bliski Czystej Formie, malowany jednak bez środków stymulujących, szybko, spontanicznie. Była to również pozycja najtańsza w ofercie Firmy Witkacego.
▪️ Typ E miał być sumą typów A i B traktowanych w sposób intuicyjny, bez bezpośredniego kopiowania natury.
▪️ Typ dziecięcy musiał wg Witkacego stanowić swoiste połączenie typów B i E, ze względu na niemożliwą do uniknięcia ruchliwość modela.
Dodatkowo na obrazach pojawiają się adnotacje na temat picia i palenia, również z podaniem liczby dni abstynencji (π, Nπ, P, NP).
Oprócz określonych w Regulaminie typów Witkacy tworzył pewne schematy, w których przedstawiał portretowane postaci, np. w wizerunkach dziecięcych ukazywał schematyczne talerzyki z owocami, w portretach kobiecych wyróżnił typ Alcoforado (zmysłowy, z podniesioną głową i lekko rozchylonymi ustami), wywiedziony z listów portugalskiej zakonnicy z XVII wieku, Mariany Alcoforado, która w nich właśnie pozostawiła świadectwo swojej namiętnej, nieszczęśliwej miłości. Niekiedy Witkacy przedstawiał również głowy postaci jako rzeźby usytuowane na postumentach.
Należy wspomnieć, że nie każda prośba o portret została przyjęta - artysta miał wówczas w zwyczaju mówić, że nie widzi powodu wykonania portretu. Witkacy zastrzegał też, że jakakolwiek krytyka portretów, zarówno pozytywna, jak i negatywna, jest niedozwolona. Artysta uzasadniał to w sposób następujący: "Nerwy firmy ze względu na niesłychaną trudność zawodu tejże muszą być szanowane".
Przez kilka lat funkcjonowania firmy malarz wykonał kilka tysięcy portretów. Co ważne, w kwestii Firmy uwidacznia się dwoistość twórczości Witkacego – obok użytkowego malarstwa portretowego, pojawia się sztuka Czystej Formy. Łączy się to z systemem filozoficznym artysty, opartym na sprzeczności i dynamicznej jedności przeciwieństw.
Rolę działalności Firmy Portretowej "S. I. Witkiewicz" w twórczości Witkacego trafnie podsumowała swego czasu Irena Jakimowicz: "[…] Firma w całości tego fenomenu pozostawała jednak w służbie artysty jako pole realizacji jego rozumienia struktury ludzkiej egzystencji wśród zjawisk świata, będąc jednocześnie w jakiejś mierze jej obrazem".
Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy) o sztuce:
"Zaczynając od kupy śmieci [zdeorganizowanej pod względem formalnym materii], a kończąc na abstrakcyjnym dziele Czystej Formy – wszystko może w nas obudzić poczucie Piękna, czyli zmusić nas do bezpośredniego pojmowania pewnej konstrukcji, oprócz tego, że może, bez pośrednictwa estetycznego zadowolenia, doprowadzić nas do rozważania Tajemnicy Istnienia".
Teksty na temat twórczości Witkacego:
"W rzeczywistości Firma Portretowa stanowiła system drobiazgowo przemyślany, oparty na stopniowaniu wzrostu czynników formalnych w realistycznych modelu wyjściowym. Powtarzał właściwie i to nawet podobnymi symbolami zapisu liter i cyfr schemat ogólny stopniujący jakości formalne dzieła sztuki i ich skomplikowane kombinacje. Mamy więc szereg siedmiu zasadniczych typów oznaczonych literami: "A", "B", "B+d", "C", "D", "E" i osobny typ dziecinny "B+E". Typ "A" jest najbardziej realistyczny, w ujęciu , typ "B" równie obiektywny, ale nieco bardziej charakterystyczny, typ "B" równie obiektywny, ale nieco bardziej charakterystyczny, typ "B+d" odznaczał się spotęgowaniem charakteru aż do karykaturalności w portretach męskich i demonizmem w kobiecych. Typ "C" to "W granicy kompozycja abstrakcyjna, czyli tzw. , wykonany pod działaniem alkoholu i narkotyków, wyłączony z zamówień i tym samym nie objęty cennikiem. Typ "D" naśladuje efekty narkotyczne, typ "E", łącznie z kombinacjami, daje interpretację psychologiczną według intuicji autora; mino odmienności drogi artystycznego procesu może dać wynik podobny do typów "A"i "B"."
~ Irena Jakimowicz (cyt. za: eadem, Witkacy Malarz, Warszawa 1985, s. 64.)
"[U Witkacego] sztuka przestawała być sztuką, czy tylko sztuką, stawała się sprawą społeczno-moralnego wyboru, decyzji, tak czy inaczej rozumianego uczestnictwa (lub jego odmowy) w rewolucyjnych przeobrażeniach epoki […]".
~ Mieczysław Porębski (cyt. za: idem, Sztuka a informacja, Kraków 1986, s. 177.)
Przyjmujemy obrazy Stanisława Ignacego Witkiewicza na aukcje sztuki - wycena obrazów, skup i sprzedaż aukcyjna sztuki Witkacego.
Jeśli chcą Państwo sprzedać dzieła Witkacego, zapraszamy do kontaktu [link].
Niedostępne obrazy Stanisława Ignacego Witkiewicza:
Portret Zofii Chrobak (1932)
W 1925 roku Stanisław Ignacy Witkiewicz założył jednoosobową Firmę Portretową "S. I. Witkiewicz". W ciągu czternastu lat wykonał kilka tysięcy portretów. Jego klientami były znane postaci ze świata sztuki, literatury i muzyki. Firma portretowa działała według specyficznych warunków ustalonych w regulaminie. Artysta wyróżnił w nim siedem typów portretów, które dowolnie ze sobą łączył. Warto zaznaczyć, że artysta nie zawsze przyjmował zlecenie mówiąc, że nie widzi powodów wykonania portretu. Artysta tworząc prezentowany portret widział bardzo jasno powód wykonania dzieła. Stworzony w 1932 roku pastel artysta zaliczył do typu B+E. Grupa ta jest szczególna gdyż była zarezerwowana dla dzieci oraz dla osób, które były dla artysty wyjątkowo atrakcyjne.
Sportretowana kobieta o dużych zielonych oczach oraz ciemnych ściśle upiętych włosach to Zofia Chrobak, mieszkanka Zakopanego. Kobieta ma owalną twarz, na której rysuje się wysokie czoło oraz wąskie usta, które układają się w lekki uśmiech. Jej oczy w kształcie migdałów, bacznie patrzą w stronę widza. Z jej postaci bije niezwykły spokój i harmonia. Te same rysy twarzy można dostrzec na archiwalnej fotografii na której możemy zobaczyć sportretowaną przez Witkacego Panią Zofię. Siedząca pomiędzy dwiema dziewczynkami kobieta posiada te same cechy, które uchwycił artysta w portrecie. Widoczny jest tutaj charakterystyczny owal twarzy, lekki uśmiech i tajemnicze spojrzenie. Praca Witkacego charakteryzuje się cechami znamiennymi dla dzieł tego artysty. Mocny kontur został połączony z cienko położonymi pastelami. Twarz postaci potraktowana została niezwykle szczegółowo, natomiast reszta kompozycji jest szkicowa. Beżowy kolor papieru, tak często wykorzystywany przez tego artystę, idealnie podkreśla ciepły odcień skóry. Warto również wspomnieć o niezbędnym elemencie w pracach Witkacego, czyli opisie stanu artysty podczas tworzenia dzieła.
Witkacy chętnie dzielił się informacją, pod wpływem czego był kiedy tworzył lub od czego stronił w danej chwili. W prawym dolnym rogu znajduje się skrót "NTT5m" który oznacza, że artysta nie zażywał żadnych środków odurzających 5 miesięcy, natomiast "NP 60, 61, 63" jest określeniem ilości dni w których nie palił. Praca jest oprawiona w starą oryginalną ramę.
(Agnieszka Stefańczyk - historyk sztuki)
NIEDOSTĘPNE OBRAZY WITKACEGO
