PRONASZKO Zbigniew

ZBIGNIEW PRONASZKO

Zbigniew Pronaszko
[Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe]

Zbigniew Pronaszko urodził się w 1885 roku w Żychlinie, zmarł w 1958 roku w Krakowie. W 1905 roku rozpoczął studia w Szkole Sztuk Pięknych w Kijowie. Naukę kontynuował na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Teodora Axentowicza i Jacka Malczewskiego. Był jednym z pomysłodawców Salonu Niezależnych wzorowanego na paryskim Salon des Indépendants. Należał do Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". Podobnie jak jego brat, Andrzej Pronaszko, pracował jako scenograf: był autorem dekoracji m.in. do dramatów Stanisława Wyspiańskiego, Tadeusza Micińskiego i Stefana Żeromskiego. Zajmował się także działalnością pedagogiczną: od 1920 roku uczył w Prywatnej Szkole Malarstwa Ludwiki Mehofferowej, natomiast trzy lata później objął stanowisko kierownika pracowni malarstwa monumentalnego na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu w Wilnie.

W 1933 roku artysta osiadł na stałe w Krakowie. Po wojnie otrzymał nominację na profesora krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, natomiast w 1949 roku objął stanowisko rektora uczelni.

Artysta był jednym ze współzałożycieli teatru Cricot.

Twórczość Zbigniewa Pronaszki

Początkowo na twórczość artysty silny wpływ wywierało malarstwo Formistów. Tworzył mocno zgeometryzowane portrety, akty, martwe natury. Po rozpadzie ugrupowania w 1921 roku styl artysty uległ zmianie, stał się bliższy realistyczno-symbolistycznemu malarstwu Jacka Malczewskiego. Z czasem prace Zbigniewa Pronaszki ewoluowały w stronę ekspresji: większą rolę zaczął odgrywać kolor i faktura farby.

Kolejny przełom w twórczości artysty nastąpił po II wojnie światowej: paleta barw stała się bardziej stonowane, melancholijna, większą rolę zaczęła odgrywać przestrzeń. Natomiast pod koniec życia Zbigniew Pronaszko coraz częściej nawiązywał w swoich pracach do tematyki śmierci i starości.

Dla Zbigniewa Pronaszki forma dzieła sztuki, uwolniona od naśladownictwa natury stała się głównym obiektem zainteresowania i poszukiwań artystycznych. Artysta czerpiąc inspiracje ze sztuki kubistycznej stosował w swoich pracach zgeometryzowane kształty i zawężoną gamę barwną. Modulacja i zwielokrotnienie kształtów stały się dla niego jedną z form wypowiedzi. Na początku lat 20. formy stosowane przez tego twórcę stały się bardziej miękkie, zaś kolorystyka uległa rozjaśnieniu. Od 1925 roku artysta rozpoczął tworzyć prace w nurcie koloryzmu, wówczas zaczął stosować w swoich obrazach energiczne pociągnięcia pędzla i intensywne kolory.

Artysta wykonał dekorację plafonów w Zamku Królewskim na Wawelu.

Poza malarstwem Zbigniew Pronaszko zajmował się scenografią, ilustracją książkową i rzeźbą.

Zbigniew Pronaszko - wystawy, nagrody i kolekcje

Zbigniew Pronaszko wystawiał wspólnie z ugrupowaniami artystycznymi: "Zero", "Zwornik" i "Nowa Generacja". Artysta brał udział w licznych wystawach w krakowskim i lwowskim Towarzystwie Sztuk Pięknych, warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych i Instytucie Propagandy Sztuki. W 1922 roku w warszawskiej Zachęcie miała miejsce indywidualna wystawa prac artysty.

Artysta za swoją działalność artystyczną otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. złoty medal na Międzynarodowej Wystawie "Sztuka i Technika" w Paryżu (1937), Nagrodę Państwową II stopnia (1953) i Nagrodę Państwową I stopnia (1955).

Prace autorstwa Zbigniewa Pronaszki znajdują się w zbiorach wielu muzeów i kolekcjach prywatnych. Dzieła Zbigniewa Pronaszki można znaleźć m.in. w Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Narodowym w Warszawie i Muzeum Sztuki w Łodzi.

Teksty o Zbigniewie Pronaszce:

"Twórczość Pronaszki wyrasta ponad nurtujące sztukę polską różnorodne prądy i hasła, które się w niej pojawiły w ostatnich pięćdziesięciu latach. W okresie tym, tak znamiennym dla sztuki europejskiej dokonały się w polskiej plastyce liczne przemiany i przeobrażenia. Pronaszko, jeden z pierwszych inicjatorów dążeń, które doprowadziły do powstania tzw. formizmu, był nie tylko jego teoretykiem. Dziełami swymi wyprzedził czasowe ustalenie się tego tak ważnego dla nowoczesnej sztuki polskiej kierunku. Działalność Pronaszki w tym okresie była nie tylko wszechstronna, ale wniosła twórcze, nowatorskie elementy w każdą z tych dziedzin.

Rozpatrując rozwój artystyczny Zbigniewa Pronaszki i problemy, jakie się w nim pojawiają, poznajemy charakterystyczną właściwość jego organizacji twórczej. Artysta pracuje zazwyczaj szybko, nie zna trudności natury technicznej, a gdy w procesie twórczym dochodzi do ustalenia jakiegoś problemu formalnego, zajmuje się nim aż do jego całkowitego poznania i wyczerpania (...) Już w latach przedwojennych wyrobił sobie Pronaszko swój własny pogląd na nowoczesne problemy malarskie. Wtedy już także doszedł do mistrzostwa technik. Odtąd w malarstwie jego mogło już tylko nastąpić pogłębienie własnych elementów lub ich przewartościowanie. Lecz świadomość osiągniętych wyników nie zdołała zadowolić niepokoju twórczego Pronaszki. W ostatnim okresie twórczości sprecyzował zagadnienia kolorystyczne w sposób doskonały, zwłaszcza jeśli chodzi o syntetyczność koloru, jego nasycenie oraz czystość. W zakresie niektórych zwłaszcza barw, jak róże, zieleń, czerwień, złotożółta i czerń ma artysta nieprzeciętne osiągnięcia.

Odczytywanie obrazów Pronaszki – to jakby pasjonująca lektura dzieł poetyckich. Powód do każdego z nich tkwi w świecie rzeczywistym: może to być jakiś motyw krajobrazu, przede wszystkim zaś człowiek. Motyw ten staje się ważny w dziele Pronaszki przez jego transpozycję plastyczną związaną z głębokim przeżyciem artystycznym – nabiera wtedy wyrazu zamierzonego przez artystę. Operując świadomie barwami oddziałuje Pronaszko swymi obrazami bezpośrednio, wywołując w nas zamierzone głębokie przeżycia."

~ Helena Blumówna

[Cyt. za: Zbigniew Pronaszko – problematyka jego malarstwa, "Przegląd Artystyczny", nr 4, 1954, s. 11-17.]

Przyjmujemy obrazy Zbigniewa Pronaszki na aukcje sztuki - wycena obrazów, skup i sprzedaż aukcyjna sztuki Zbigniewa Pronaszki.
Jeśli chcą Państwo sprzedać dzieła Zbigniewa Pronaszki, zapraszamy do kontaktu [link].

Zobacz galerię obrazów Zbigniewa Pronaszki w Krakowskim Domu Aukcyjnym [link].