UZIEMBŁO Henryk

HENRYK UZIEMBŁO - NOTA BIOGRAFICZNA

Henryk Uziembło
[Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe]

Henryk Uziembło urodził się w 1879 roku w Krze (obecnie w obrębie Trzebini), zmarł w 1949 roku w Krakowie. Artysta zdobył wszechstronne wykształcenie. Uczył się na Wydziale Przemysłu Artystycznego Szkoły Przemysłowej w Krakowie, później studiował na Wydziale Malarstwa Dekoracyjnego Kunstgewerbeschule w Wiedniu u Karola Kargera. W latach 1902-1903 naukę kontynuował na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowniach Teodora Axentowicza i Stanisława Wyspiańskiego. Swoją wiedzę uzupełniał jeszcze na Académie Julian w Paryżu oraz w Londynie, gdzie studiował architekturę wnętrz. W 1905 roku wyjechał w artystyczną podróż do Włoch, zwiedził m. in. Rzym i Florencję.

Henryk Uziembło zyskał sławę i uznanie już w 1906 roku, dzięki wystawie jego prac w Wiedniu.

Artysta wrócił do kraju, gdzie rozpoczął szeroką działalność na polu sztuki użytkowej. Początkowo zajmował się wykonywaniem projektów dla przemysłu metalurgicznego oraz sztuką książki, pracował w drukarni Władysława Teodorczuka i w zakładzie introligatorskim Romana Jahody. Malarz przez wiele lat pełnił też funkcję kierownika artystycznego w Zakładzie Witrażów Stanisława Gabriela Żeleńskiego, projektował tam również liczne przeszklenia.

Był współzałożycielem towarzystwa Polska Sztuka Stosowana (1901), zwolennikiem oraz propagatorem hasła zrównania sztuki „czystej” i użytkowej. Zajmował się również publicystyką, był współwydawcą pisma satyrycznego "Liberum Veto" oraz współredaktorem "Poradnika Graficznego".

W 1915 roku malarz został powołany w szeregi armii austro-węgierskiej. Zajmował się wówczas dokumentacją życia wojska, szkicował i malował typy żołnierzy, sceny z frontu i widoki oraz projekty cmentarzy. W tym okresie najczęściej posługiwał się techniką akwareli.

Był wielkim patriotą, został kronikarzem Legionów Polskich, a w 1920 roku powierzono mu oprawę artystyczną aktu zaślubin Polski z morzem w Pucku.
W 1922 roku artysta podjął pracę wykładowcy w Państwowej Szkole Zdobnictwa i Przemysłu Artystycznego w Krakowie. Po I wojnie światowej nadal zajmował się sztuką użytkową, projektował grafikę książkową, meble, tkaniny i mozaiki.

Malarstwo Henryka Uziembły

Henryk Uziembło posługiwał się techniką olejną, akwarelową i pastelem. Często malował gęstą farbą i wzbogacał fakturę obrazów impastami. Podejmował najczęściej temat nastrojowego pejzażu, w którym widoczny jest wpływ sztuki Jana Stanisławskiego i postimpresjonistów francuskich. Artysta malował również widoki morskie, weduty, portrety oraz sceny rodzajowe. Jest uznawany za reprezentanta tzw. stylu swojskiego, często łączył nurt europejskiej secesji ze stylem rodzimej sztuki ludowej.

Jak już wspomniano, poza malarstwem sztalugowym Henryk Uziembło zajmował się grafiką oraz malarstwem monumentalnym (projektował i realizował malowidła ścienne w katedrze wawelskiej, wraz z Włodzimierzem Tetmajerem stworzył polichromie w katedrze w Sosnowcu). Wykonywał projekty witraży i mozaik (m. in. mozaikę na fasadę Muzeum Przemysłowo-Technicznego w Krakowie). Podejmował również pracę nad projektami wnętrz i projektami sztuki użytkowej. Był autorem koncepcji niezachowanych już obecnie wnętrz kina Uciecha (1912) i teatru Bagatela (1918-1919) w Krakowie.

Henryk Uziembło często wystawiał swoje prace, zwyciężał też w konkursach, np. na urządzenie wnętrz Hotelu Krakowskiego we Lwowie (1912). Obrazy artysty znajdują się w wielu kolekcjach prywatnych i muzealnych, m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie i Krakowie.

TEKSTY O ARTYŚCIE

"To, czego nauczył się w okresie studyów pejzażowych naprzykład, a głównie oryginalnych wartości koloru, to uchroniło go następnie od konwencyonalności w malowaniu i od zadowalania się szablonową obserwacyą. Pejzaże i obrazy o tematach ludowych Uziembły są nadzwyczaj mocne w natężeniu barw, bardzo kolorowe, malowane szeroko, gęstą warstwą malarskiego "ciasta", jak się w argocie malarskim nazywa farbę. Prócz wrażliwości wysoce oryginalnej na kolor w obrazach Uziembły, względnie w pejzażach, widoczne jest poczucie natury, jej poezyi i rodzimego sentymentu, który w niejednej jego pracy znalazł bardzo szczęśliwy wyraz. W tym dziale pracy malarskiej, w którym wyładowuje się zwykle bezpośrednio entuzyazm malarza dla natury i jej piękna, to jest w pejzażach, realizuje Uziembło liryczne właściwości swego talentu. Jako dekorator zatem, architekt wnętrz itd. wykazuje on zasadnicze, solidne powiedziałbym wartości swej indywidualności, te którymi torował sobie drogę w życiu, więc dążenie do ładu, spoistości, porządku."

Wilhelm Mitarski, Henryk Uziembło. Sylwetka, Kraków 1916, s. 13.

NIEDOSTĘPNE OBRAZY HENRYKA UZIEMBŁO